مرجع طب سنتی و گیاهان داروئی
نرم افزار دایره المعارف سلامت با طبیعتمرجع طب سنتی و گیاهان داروئی
نرم افزار دایره المعارف سلامت با طبیعتبرخی از اصول طب اسلامی
برخی از اصول طب اسلامی
1ـ مزاج شناسی و اهمیت آن در تشخیص و درمان بیماری ها:
علم طبایع یکی از مهم ترین مباحث پزشکی قدیم را تشکیل می داده و طی قرون و اعصار هیچ گاه ارزش و اعتبار خود را از دست نداده و اکنون نیز که روش و اصول طب قدیم در ایران تقریباً متروک گردیده، در بعضی از کشورهای آسیایی مخصوصاً در پاکستان و هندوستان و بعضی جاهای دیگر دانشکده هایی مخصوص تدریس طب سنتی دائر و بیمارستانها و درمانگاه هایی وجود دارد که با استفاده از این تجربیات و روشها بیماران را درمان می کنند. با این حال هنوز طبایع مخصوصاً گرمی و سردی در اذهان عمومی رواج داشته و طبقات مختلف مردم به آن ایمان و اعتقاد دارند. برای تفهیم مزاج شناسی( مزاج های گرم، سرد، تر، خشک) باید بدانیم که ابتدا دانشمندان اروپایی از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم پی بردند که هرگونه تغییر و تحول که از زمان پیدایش جنین تا تولد و بعد در سنین کودکی و بلوغ و جوانی و کهولت و پیری و مرگ در انسان پیدا می شود، مستقیماً به علّت مداخله سلسلة اعصاب از یک طرف و غدد مترشحة داخلی از طرف دیگر می باشد، و چون این دو با هم ارتباط دارند و از لحاظ علمی لازم و ملزوم یکدیگرند می توان گفت یک دستگاه محسوب می شوند، لذا امروزه آنها را مجموعاً سیستم نورواندوکرین می نامند.1
در جهانی که زندگی می کنیم، انسان هایی می بینیم با چهره ها، رنگها و اندام های متفاوت، برخی از افراد سفیدرو و برخی سیاه چهره،گروهی زرد پوست و دسته ای گلگون و جمعیتی گندمی و طایفه ای سبزگون، باریک اندام و یا گندمگون و درشت اندام.
نقاش طبیعت، بعضی را با رنگ آبی درآمیخته است و بعضی دیگر را با رنگ قهوه ای، مشکی و میشی نقاشی کرده است. گروهی از انسان ها پرکار و پرتلاش و مقام و گروهی دیگر کم کار و ظریف و خسته از کار مداومند. جمعی به شعر و موسیقی و طبیعت و زیبایی علاقمندند و جمعی دیگر به علوم عقلی و محاسبات فنی و امور ریاضی روی می آوردند، دسته ای بلند پرواز و خیال پرداز و گروهی واقع گرا و محتاط، در عده ای عصبانیت آنی و در عده ای دیگر مدارا و سازگاری مشاهده می شود. هرگاه این جمعیت بزرگ بر سر سفرة طبیعت بنشیند، گروهی خیار و گوجه و کلم می خورند و لذت می برند، گروهی دیگر از این غذا روبرمی گردانند و خربزه و کرفس و خرما و کندر به آنها انرژی می دهد.
گروهی نوشیدن آب و مایعات ،ماست ،دوغ ، ترشی ، توت فرنگی، لیمو، کیوی ، گوجه سبز، زرشک و از این قبیل نوشیدنی و میوه ی دلخواه آنان است. دسته ای حتی در تابستان نیز با نوشیدنی آب میانة خوبی ندارند و خوردن میوه های گس مزه در ردیف علائق آنان نیست و انگور، سیب ، زردآلو، شربت شیرین با مزاجشان سازگار است. از این مهم تر برخی از افراد با خوردن غذایی دچار بیماری می شوند و برخی دیگر با غذایی دیگر، مانند اینکه یک گروه از خوردن ترشی دچار سردرد می شوند و با شیرینی بهبود می یابند و برخی دیگر با خوردن شیرینی زیاد سردرد پیدا می کنند و با ترشی بهبود می یابند.
آیا می توان برای این دسته بندی های اجتماعی، رنگها، قد و قواره ها، خواست ها، پندارها، گرایشات اخلاقی، عصبانیت ها و خوش خلقی ها، عقل گرایی، رفتار شورانگیز، قاعده ای جستجو کرد؟ و یا قالب قانونی فرض کرد و معیاری برای دسته بندی آنها طراحی کرد، و برنامه ای برای تعادل زیستی آنان ارائه نمود. اینها و دسته بزرگی از سؤالات متفاوت از جمله مسائلی هستند که باید پاسخ آنرا از مزاج شناسی گرفت.
مزاج شناسی، ظرف هستی را برای انسان تعریف می کند و تناسب طبع انسان با ظرف را می سنجد و براساس آن برای هر مقطع از زندگی حرکت متناسب آن را توصیه می کند، و برای طفولیت و جوانی، میانسالی، کهنسالی و پیری برنامه ریزی ویژه ای ارائه می کند، و ساختار طبیعت انسان را با تمام رفتارهای مادی و معنوی، گفتاری و شنیداری، پنداری و دیداری، جنسی و غیر آن سازگار و همسان می سازد. دراین قالب هیچ گاه انسان مخالف با قانونمندی های طبیعت حرکت نمی کند و رودرروی آن قرار نمی گیرد و از هیچ لحظه طبیعت بی بهره نمی شود و یا زیان نمی بیند.
مزاج شناسی، ساخت جایگاه واقعی و حقیقی انسان در ساختار جهان خلقت است و موافق سازی حرکت آن با حرکت خلقت و هرگاه حرکت انسان با جهان سازگار، همسان و موافق باشد، تعادل پدید می آید و هرگاه تعادل پدید آمد صحت بدست آمده است و حفظ تعادل مزاج، حفظ الصحه و بهداشت نامیده می شود. هرگاه مسیر زندگی او، خورد و خوراک او با محیط زیست و پوشاک، تفکر، کردار و کنش وی مخالف طبیعت بود از اعتدال خارج گردیده است و درآن صورت بیمار است ، ایجاد اعتدال فقط در سلامت تن نیست که اعتدال در تن و روان را نیز شامل می شود.
